2024-cü il üzrə Hesablama Palatasının iş planına uyğun olaraq damazlıq heyvandarlıq sahəsində həyata keçirdiyi nəzarət tədbirləri nəticəsində bir sıra əhəmiyyətli nöqsanlar aşkar edilib. Bu audit, 2021-2023-cü illəri əhatə edərək damazlıq heyvandarlığa dövlət dəstəyinin səmərəliliyini və nəticəliliyini qiymətləndirmək məqsədini güdüb.

Audit nəticələri və müsbət tərəflər:

Audit zamanı müəyyən olunmuş müsbət tərəflərdən biri, ilkin damazlıq heyvandarlıq sahəsində fəaliyyət göstərən aidiyyəti dövlət qurumlarının maddi-texniki bazasının inkişaf etdirilməsi və zəruri iş şəraitinin qurulmasıdır. Avadanlıq və istehsal vasitələrinin təchizatı ilə bağlı problemlərin həll olunduğu da qeyd edilib.

Aşkar edilən nöqsanlar:

1. Texniki iqtisadi əsaslandırmaların tamamlanmaması:

   • Heyvan toxumunun istehsalına cavabdeh qurumun fəaliyyət gücü təxminən 30%-ə bərabərdir. Bu, texniki-iqtisadi əsaslandırmaların tam reallaşdırılmadığını göstərir və yerli heyvan toxumunun istehsalının səmərəliliyini zəiflədir.

2. Sertifikatlaşdırma problemləri:

   • Yerli heyvan toxumlarının müvafiq standartlar üzrə sertifikatlaşdırılmaması, onların keyfiyyətinə şübhə yaradır və fermerlərin yerli toxuma üstünlük verməməsinə səbəb olur.

3. Toxum banklarının formalaşdırılmaması:

   • Yerli damazlıq cinslər üçün toxum banklarının yaradılmaması və AMEA-nın Genetik Ehtiyatlar İnstitutu ilə işgüzar münasibətlərin qurulmaması, funksional risklərin idarə olunmasında boşluqlar yaradıb.

4. Süni mayalanma problemləri:

   • Süni mayalanma ilə bağlı müxtəlif cinslərdən olan heyvan toxumlarının xaotik şəkildə istifadəsi, nəticəsiz subsidiyaların və vəsaitlərin sərf olunmasına səbəb olub.

5. Elektron sistemin inteqrasiyasının yetərsizliyi:

   • Damazlıq heyvandarlıq sahəsində elektron qeydiyyat və məlumatların koordinasiyasının zəifliyi, müvafiq idarəetmə qərarlarının etibarlı statistik göstəricilərə söykənmədiyini ortaya qoyur.

6. İdxaldan asılılıq:

   • İribuynuzlu və xırdabuynuzlu heyvanların ölkəyə idxalı 68,4% artmış, bu isə daxili istehsalın azaldığını və ölkədaxili tələbatın xarici mənbələrdən ödənildiyini göstərir.

Nəticə və təkliflər:

Hesablama Palatası auditor hesabatının təsdiq olunması, artıq xərclərin dövlət büdcəsinə bərpası və aşkar edilmiş çatışmazlıqların bərpa olunması üzrə tədbirlərin görülməsi qərarını qəbul edib. Eyni zamanda, vergidən yayınma riskləri barədə Dövlət Vergi Xidmətinə məktub göndəriləcək.

Bu auditin nəticələri, damazlıq heyvandarlıq sahəsindəki mövcud problemləri həll etmək üçün konkret tədbirlərin görülməsini tələb edir. Dövlət dəstəyi mexanizmlərinin və nəzarət mexanizmlərinin təkmilləşdirilməsi, sektorda səmərəliliyin artırılması və ixraca olan asılılığın azaldılması üçün əlavə araşdırmalar və düzəlişlər zəruridir.