Azərbaycanda daxili dövlət borcunun artımı maliyyə bazarının inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərməsə də, büdcə xərclərinin artmasına səbəb olub.
Fins.az xəbər verir ki, bu barədə “Hesablama Palatasının Azərbaycan Respublikasının 2025-ci il dövlət büdcəsi haqqında” qanun layihəsinə verdiyi rəydə bildirilir.
Daxili Borc üzrə Ödənişlər
2025-ci ildə daxili dövlət borcu üzrə ödənişlər üçün dövlət büdcəsindən 958 milyon manat ayrılması proqnozlaşdırılır. Bunun 136,8 milyon manatı əsas borc, 821,2 milyon manatı isə faiz borcu təşkil edir. Bu məbləğ:
- Dövlət borcuna xidmətlə bağlı ümumi xərclərin 39,9%-nə,
- Dövlət büdcəsi gəlirlərinin 2,5%-nə,
- Dövlət büdcəsi xərclərinin 2,3%-nə bərabərdir.
Qeyd olunan rəqəm, 2024-cü ilin ilkin proqnoz göstəricilərindən 458 milyon manat, yenidən baxılmış məbləğdən isə 787,7 milyon manat çoxdur.
Xərclərin Artımının Səbəbləri
Daxili borc üzrə xərclərin artmasının əsas səbəbləri iki istiqamətdə təhlil edilir:
- Hökumətin zəmanətli öhdəlikləri:
- “Aqrarkredit” BOKT-un öhdəliklərinin daxili dövlət borcu kimi təsnifləşdirilməsi.
- Bu çərçivədə 2025-ci ildə ödənilməsi nəzərdə tutulan 136 milyon manat əsas borc və 13,2 milyon manat faiz borcu daxili dövlət borcuna xidmət xərclərində nəzərə alınıb.
- Dövlət istiqrazlarının faiz dərəcələrinin yüksəlməsi:
- Emissiya edilmiş istiqrazlar üzrə artan faiz dərəcələri büdcə xərclərinin böyüməsində əhəmiyyətli rol oynayıb.
Xarici və Daxili Borcun Faiz Xərcləri
2025-ci ildə xarici dövlət borcunun faiz xərclərinin 2024-cü ilin ilkin proqnozları ilə müqayisədə 22,9% azalacağı gözlənilir. Bununla yanaşı, daxili dövlət borcunun faiz xərclərinin:
- İlkin təsdiq edilmiş göstəricilərə nisbətən 64,2% artması,
- Yenidən baxılmış göstəricilərlə müqayisədə isə 4,8 dəfə yüksəlməsi diqqət çəkir.
Hesablama Palatası bu tendensiyanı daxili borcun faiz yükünün artımı ilə bağlı etdiyi xəbərdarlıqların reallaşması kimi qiymətləndirir.
Daxili borcun artması, xərclərin strukturunda dəyişikliklərə və büdcə idarəçiliyində əlavə təzyiqlərə səbəb olub. Bununla belə, daxili borcun faiz yükünün əhəmiyyətli dərəcədə artması, dövlətin maliyyə dayanıqlığının təmin edilməsi baxımından ciddi diqqət tələb edir. Maliyyə bazarlarının inkişafının bu kontekstdə təşviq edilməsi mühüm prioritet olaraq qalır.
Fuad Mədətov
Fins.az