Finss.az - Son illərin maliyyə və iqtisadi böhranları göstərir ki, monetar, fiskal və maliyyə stabilliyi siyasətləri arasında sıx əlaqə və cəmiyyətin onlara etimadı qlobal makroiqtisadi dayanıqlığın əsas təməlidir.
Beynəlxalq Hesablaşmalar Bankının (BIS) rəhbəri Avgustin Karstensin təqdim etdiyi məruzə bu reallığı bir daha təsdiqləyir.
1980-1990-cı illərin borc böhranları, 2008-ci ilin qlobal maliyyə sarsıntısı və son illərin yüksək inflyasiya dalğası bir daha göstərdi ki, böhranlar həm böyük risk, həm də vacib transformasiya imkanlarıdır. Bu böhranlar mərkəzi bankların pul siyasətində çevikliyi artırması, inflyasiya hədəfləməsinin əsas məqsədə çevrilməsi və fiskal intizamın güclənməsinə səbəb olub.
Karstens vurğulayır ki, cəmiyyətin tənzimləyicilərə, xüsusilə mərkəzi banklara və fiskal hakimiyyətlərə olan etimadı iqtisadi siyasətin effektivliyini müəyyən edir. Etimadın mövcudluğu maliyyə bazarlarının dayanıqlılığını artırır, sərmayəçilərin qərarlarını asanlaşdırır, və qısa müddətli çətinliklərin uzunmüddətli faydalara çevrilməsinə şərait yaradır.
Əksinə, etimadın itirilməsi maliyyə sistemində böhran riskini artırır, siyasətlərin effektivliyini azaldır və makroiqtisadi sabitliyi sarsıda bilər.
Fiat pulun dəyəri arxasında dayanan cəmiyyətin kollektiv razılaşması və mərkəzi bankın əməliyyatlarına inamdır. Hər hansı bir sui-istifadə inflyasiyanın partlaması və valyutanın zəifləməsi ilə nəticələnə bilər. Bu baxımdan mərkəzi bankların müstəqilliyi və inflyasiya hədəfləməsi çərçivəsinin yaradılması mühüm addımlardır.
Bank sektoru isə iqtisadiyyatın qan dövranı rolunu oynayır. Bankların sağlamlığı və ictimaiyyətin onlara olan etimadı kredit axını və maliyyə sabitliyi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır. 2008-ci ildən sonra tətbiq olunan Basel III və digər nəzarət tədbirləri sektoru daha dayanıqlı edib, lakin artan qeyri-bank maliyyə vasitəçilərinin rolu əlavə risklər gətirir və ciddi tənzimləmə tələb edir.
Dövlət borcunun davamlılığı maliyyə sisteminin sarsılmaması üçün vacibdir. Borcun idarəolunması fiskal intizam və şəffaflıq tələb edir. Qlobal demoqrafik dəyişikliklər, iqlim böhranları və müdafiə xərclərinin artması dövlət borcunun artmasına təzyiq göstərir. Fiskal siyasətin koordinasiyası və mərkəzi banklarla əməkdaşlıq makrofinans stabilliyi üçün zəruridir.
Azərbaycan kimi inkişaf edən ölkələr üçün makroiqtisadi siyasətin bu üç sütunu – monetar, maliyyə və fiskal – arasında harmoniya və cəmiyyətin onlara etimadı xüsusi önəm daşıyır. Neftdən asılılıq və xarici iqtisadi dəyişikliklər fonunda, iqtisadi diversifikasiyanı dəstəkləyən və maliyyə sabitliyini qoruyan siyasətlərin həyata keçirilməsi kritikdir.
Dövlət borcunun idarəedilməsi şəffaf və proqnozlaşdırıla bilən olmalı, mərkəzi bank müstəqil fəaliyyət göstərməli və bank sektoru sağlam tənzimlənməlidir. Bu, xarici investorların inamını artırmaqla yanaşı, yerli əhalinin də iqtisadi siyasətə olan etimadını gücləndirəcək.