Finss.az - Piylənmə, dünya miqyasında geniş yayılan və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olan bir vəziyyətdir.

Bu vəziyyət yalnız həyat keyfiyyətini zəifləndirmir, həm də müxtəlif xəstəliklərin – şəkərli diabet, ürək-damar xəstəlikləri, artrit və hətta onkologiya kimi ciddi xəstəliklərin inkişafına şərait yaradır. Məhz buna görə də alimlər, piylənmə ilə mübarizədə yeni yanaşmaların tapılması üzərində intensiv olaraq çalışırlar. Bu yaxınlarda, “Sirius” Elm və Texnologiya Universitetinin alimləri piylənmə ilə mübarizə üçün gen terapiyasına əsaslanan yeni bir metod patentləşdiriblər. Bu metod, təbii olaraq yağ yandıran bej piyinin istehsalını stimullaşdıran PRDM16 adlı bir geni piy hüceyrələrinə daxil edərək piylənmənin qarşısını almağı hədəfləyir.

PRDM16 geni, təbiətdə orqanizmin yağ yandırma prosesini tənzimləyən mühüm bir komponentdir. Bu gen, adi ağ piy hüceyrələrini daha aktiv olan bej piyinə çevirmək qabiliyyətinə malikdir. Bej piy, orqanizmə əlavə kaloriləri yandırmaqda kömək edən xüsusi bir piy toxumasıdır. Ağ piy isə sadəcə enerji yığan bir toxumadır. PRDM16 geninin aktivləşdirilməsi, insan bədəninin daha çox kalori yandırmasına və piylərin daha sürətli şəkildə əriməsinə imkan verir.

“Sirius” Universitetinin alimləri, bu genin piy hüceyrələrinə çatdırılması üçün xüsusi bir virus istifadə edirlər. Adeno-asosiasiyalı virusdan (AAV) istifadə edərək PRDM16 geni, birbaşa piy hüceyrələrinə daxil edilir. Bu viruslar təhlükəsizdir və xəstəlik törətmirlər. Bununla yanaşı, onlar hüceyrələrin DNT-sinə inteqrasiya olmur, yəni genetik dəyişikliklərə səbəb olmur.

Girişdən sonra PRDM16 geni, piy hüceyrələrində yağ yandıran zülalların istehsalını aktivləşdirir. Bu, orqanizmin enerji sərf etməyə başlamasına, nəticə olaraq isə piylənmə ilə mübarizəyə kömək edir. Bu metod, fiziki yüklənmələr və qidalanma məhdudiyyətləri olan xəstələr üçün xüsusilə faydalıdır.

Tədqiqatçılar artıq siçanlar üzərində bu metodun effektivliyini sınaqdan keçiriblər və müsbət nəticələr əldə ediblər. Növbəti mərhələdə isə, alimlər bu metodun digər heyvan modellərində və insanlar üzərində sınaqlara keçməyi planlaşdırırlar. Gen terapiyasının tətbiqi, piylənmə ilə əlaqəli digər xəstəliklərin müalicəsi üçün yeni imkanlar aça bilər. Bu, xüsusən də fiziki fəaliyyətlə məhdudlaşan və qidalanma rejimində ciddi dəyişikliklərə getməsi mümkün olmayan insanlar üçün ümidverici bir yanaşmadır.

Bununla belə, gen terapiyasının klinik tətbiqinin genişləndirilməsi müəyyən çətinliklərə də səbəb ola bilər. Bu metodun insanlar üzərində tətbiq olunması üçün daha çox klinik tədqiqatlar və uzunmüddətli monitorinq tələb olunur. Bununla yanaşı, genetik müdaxilənin etik tərəfləri də müzakirə mövzusu ola bilər. Lakin gen terapiyasının piylənmə ilə mübarizədə uğurlu nəticələr verməsi, gələcəkdə bu metodun digər sahələrdə, məsələn, metabolik xəstəliklərin müalicəsində də tətbiqini mümkün edə bilər.