Telefonunuz Məlumat Xəzinəsidir: Onu Necə Qorumaq və İtirdikdə Nə Etməli?

Əsas Məqamlar

• İtirilmiş və ya oğurlanmış telefon sadəcə bir narahatlıq deyil: o, həssas məlumatları ifşa edə, hesablarınızı təhlükəyə ata və maliyyə itkisinə səbəb ola bilər.
• Hücumçular e-poçtlarınıza, maliyyə tətbiqlərinizə və iki faktorlu autentifikasiyaya (2FA) giriş əldə edərək vəsaitlərinizi ələ keçirə və şəxsiyyət məlumatlarınızı oğurlaya bilərlər.
• Proaktiv təhlükəsizlik tədbirləri görmək, məlumatlarınızın və kriptovalyuta aktivlərinizin icazəsiz girişə qarşı qorunma riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər.

Smartfonunuz Ən Həssas Məlumatlarınıza Açılan Qapıdır

Smartfonunuz şəxsi və maliyyə məlumatlarınıza giriş nöqtəsidir. Əgər o, pis əllərə düşərsə, sizi qorxulu bir ssenari gözləyə bilər: hesablarınıza icazəsiz giriş, bank və kripto balanslarınızın boşaldılması və təhlükəsizlik tədbirlərinizin pozulması.

Kiber cinayətkarlar bunu bilir və məhz buna görə də itirilmiş və ya oğurlanmış telefon yüksək dəyərli hədəf kimi qəbul edilir. Şəxsi foto və kontaktlardan əlavə, telefonunuzda bank tətbiqləri, yadda saxlanmış şifrələr, autentifikasiya kodları və digər məlumat mövcuddur. Lazımi qoruma tədbirləri olmadan bir oğru təhlükəsizlik sistemlərini aşaraq ciddi zərər vura bilər, siz isə bunu başa düşənə qədər artıq gec ola bilər.

Lakin telefonunuzu qorumaq təkcə təhdidlərə cavab verməkdən ibarət deyil, həm də onları əvvəldən qarşısını almaqdır. Telefonunuz itirildikdə və ya oğurlandıqda məlumatlarınızın, maliyyə vəsaitlərinizin və kripto aktivlərinizin təhlükəsiz qalmasını təmin etmək üçün atılmalı olan əsas addımları izah edirik.

Telefonunuz İtirilərsə və ya Oğurlanarsa Nə Etməli?

1. Dərhal Telefonunuzu İzləyin və Kilidləyin

İlk addım cihazınızı tapmaq və onu uzaqdan qorumaq olmalıdır:

•  iPhone üçün: iCloud-un Find My iPhone xidmətinə daxil olun, cihazı "Lost Mode" (İtirilmiş rejimi) kimi işarələyin, onu kilidləyin və lazımdırsa, bütün məlumatlarını silin.
• Android telefonlar üçün: Google Find My Device (Cihazımı Tap) vasitəsilə telefonunuzu kilidləyin və ya məlumatlarını silin. Bunun üçün cihazınız Google hesabınıza bağlı olmalı və Find My Device funksiyası aktiv olmalıdır.

Əgər telefon internetə qoşuludursa, bu əmrlər dərhal icra ediləcək. Əgər oflayndırsa, cihaz internetə qoşulan kimi bu tədbirlər həyata keçiriləcək.

2. Mobil Operatorunuzla Əlaqə Saxlayın

Telefonunuzu itirilmiş və ya oğurlanmış kimi mobil operatorunuza bildirin. Onlar: SIM kartınızı deaktiv edərək icazəsiz zənglərin, mesajların və mobil internet istifadəsinin qarşısını ala bilərlər. Lazım gələrsə, yeni SIM kart verərək xidməti başqa bir cihazda bərpa etməyinizə kömək edə bilərlər.

3. Ən Vacib Hesablarınızın Şifrəsini Dəyişin

• Hücumçular telefonunuzda saxlanmış giriş məlumatlarından istifadə edərək hesablarınıza daxil olmağa cəhd göstərə bilərlər. Dərhal şifrələrinizi dəyişin:
  • E-poçt hesabları (Gmail, Outlook və s.)
  • Kripto cüzdanlar və mübadilə platformaları
  • Bank və maliyyə tətbiqləri
  • Sosial media hesabları

Şifrələrin güclü və unikal olması üçün şifrə menecerindən istifadə edin.

4. Telefonunuzu İki Faktorlu autentifikasiya (2FA) Metodlarından Silin

Bir çox onlayn platforma, o cümlədən Binance, iki faktorlu autentifikasiya (2FA) üçün telefonunuzdan istifadə edir. Əgər telefonunuz oğurlanarsa, oğru autentifikasiya kodlarını ələ keçirə bilər.

• Binance hesabınıza daxil olun və 2FA ayarlarını sıfırlayın.
• SMS-ə əsaslanan 2FA əvəzinə hardware təhlükəsizlik açarı (YubiKey) və ya autentifikasiya tətbiqi (Google Authenticator) istifadə edin.

2. Kilid Ekranınızı təhlükəsiz edin

Güclü bir şifrə olsa belə, hücumçular kilid ekranınızdan mühüm məlumatlar əldə edə bilərlər. Bildirişləri və mesaj önizləmələrini deaktiv edin ki, həssas məlumatlar (məsələn, 2FA kodları) görünməsin.

• iPhone üçün: Ayarlar > Bildirişlər > Önizləmələri Göstər > Heç vaxt seçin.
• Android üçün: Ayarlar > Kilid Ekranı > Bildirişlər > Göstərmə seçin.

3. Cihaz Şifrələməsini Aktiv Edin

• Əksər müasir smartfonlar tam disk şifrələməsi (full-disk encryption) təklif edir ki, bu da məlumatlarınızı icazəsiz girişdən qoruyur. Şifrələmənin aktiv olduğuna əmin olun:
• iPhone: Face ID və ya Touch ID aktiv edildikdə avtomatik olaraq şifrələmə aktiv olur.
• Android: Ayarlar > Təhlükəsizlik > Telefonu Şifrələ (əgər standart olaraq aktiv deyilsə).

4. Məlumatların ehtiyat nüsxəsini daim təmin edin

Telefonunuzu itirmək, bütün məlumatlarınızı itirmək demək deyil. Avtomatik ehtiyat nüsxələmə funksiyasını aktiv edin:

• iPhone üçün: iCloud Backup (Ayarlar > [Adınız] > iCloud > iCloud Backup)
• Android üçün: Google One Backup funksiyasını aktiv edin (Ayarlar > Google > Backup)

Bu, məlumatlarınızı yeni cihazda tez bir zamanda bərpa etməyinizə imkan yaradır.

5. Keep Your Software Updated

Proqram təminatı yeniləmələri təkcə yeni funksiyalar əlavə etmir, həm də təhlükəsizlik boşluqlarını aradan qaldırır. Ən son qorunma tədbirlərinə sahib olmaq üçün əməliyyat sisteminiz və tətbiqləriniz üçün avtomatik yeniləmələri aktiv edin.

6. SIM Kartınızı Qoruyun

Oğru SIM kartınızı başqa bir cihazda istifadə edərək zənglərinizi və mesajlarınızı ələ keçirə bilər. Bunun qarşısını almaq üçün SIM PIN təyin edin:

iPhone: Ayarlar > Mobil Şəbəkə > SIM PIN

Android: Ayarlar > Təhlükəsizlik > SIM Kilidini Tənzimləyin

7. Həssas Məlumatlar Üçün Təhlükəsiz Saxlama İstifadə Edin

Əgər telefonunuzda vacib sənədlər və ya şifrələr saxlayırsınızsa, onları şifrələnmiş saxlama və ya şifrə menecerində qorumaq daha təhlükəsizdir. Aşağıdakı seçimlərdən istifadə edə bilərsiniz:

Bitwarden – Şifrələrin təhlükəsiz saxlanması üçün şifrə meneceri.

ProtonDrive – Şifrələnmiş bulud saxlama, məxfi fayllar üçün ideal seçimdir.

Samsung Secure Folder – Samsung cihazlarında həssas sənədləri qorumaq üçün təhlükəsiz qovluq.

8. Lazımsız Tətbiqləri və İcazələri Minimuma Endirin

Hər əlavə tətbiq potensial təhlükəsizlik riski daşıyır. Lazımsız tətbiqləri silin və mütəmadi olaraq icazələri nəzərdən keçirin, beləliklə, tətbiqlərin lazımsız məlumatlara girişinin qarşısını ala bilərsiniz.

Yekun Fikirlər

Telefonun itməsi stressli bir vəziyyətdir, amma fəlakət olmalı deyil. Proaktiv təhlükəsizlik tədbirləri görməklə şəxsi məlumatlarınızı, maliyyə hesablarınızı və kripto aktivlərinizi pis əllərə keçməkdən qoruya bilərsiniz.

Binance olaraq, kriptovalyutadan istifadə zamanı təhlükəsizliyin hər aspektdə vacib olduğunu vurğulayırıq. Aktivlərinizi qorumağın digər yolları öyrənmək üçün “Binance Hesabınızı Təhlükəsiz Saxlamaq Üçün 14 Məsləhət” bələdçimizə nəzər salın.