Dünya maliyyə bazarları, birjalar və sövdələşmələr haqqında operativ və etibarlı məlumatlar, eləcə də müxtəlif sektorlara dair proqnozlar açıqlayan Refinitiv araşdırma şirkəti qlobal Birləşmə və Satınalma (Merger and Acquisition, qısaca MA) bazarlarına dair yeni statistikanı təqdim edib.
Fins.az xəbər verir ki, 2021-ci ilin ilk rübündə müxtəlif şirkətlər, transmilli holdinqlər, texnologiya “əjdahaları” və ənənəvi investorlar arasında sövdələşmələrin həcmi 1,3 trilyon dollara bərabər olub. Bu isə ötən əsrin 80-ci illərindən bəri ən böyük göstəricidir.
Təkcə ABŞ şirkətlərinin əməliyyatlarındakı artım 2020-ci ilin birinci rübü ilə müqayisədə 160% təşkil edib. Vasitəçi qismində çıxış edən investisiya bankları son 20 ildə ən yüksək gəlir - 37 milyard dollar xidmət haqqı əldə ediblər. Hətta koronavirus pandemiyasının dünya iqtisadiyyatında yaratdığı böyük tənəzzül də bu prosesə mane ola bilməyib. Bu işdə Birləşmə Məqsədli Xüsusi Ortaqlıqlar, yaxud xarici maliyyə terminologiyasında qeyd olunduğu kimi - SPAC-lar xüsusi rol oynayıb.
Qısa izahat: Special Purpose Acquisition Company və ya qısaca “SPAC” ilk dəfə 1990-cı illərdə yaradılmış bir mexanizmdir. Əsas məqsəd hər hansı bir şirkəti satın almaq üçün qiymətli kağız birjalarında sadəcə kağız üzərində bir “kukla” firma yaratmaq və onun vasitəsilə birbaşa IPO-ya getməkdən vaz keçərək maliyyə vəsaitləri toplamaqdır. Daha sonra toplanan bu vəsaitlər hesabına əvvəlcədən hədəflənən şirkətlər satın alınır.
Son illərdə SPAC-lar maliyyə bazarında sürətlə böyümüş və nəhəng maliyyə vəsaitləri cəlb etmişdir. Belə ki:
2014-cü ildə 12 SPAC vasitəsilə 1,8 milyard dollar;
2015-ci ildə 20 SPAC vasitəsilə 3,9 milyard dollar;
2016-cı ildə 13 SPAC vasitəsilə 3,5 milyard dollar;
2017-ci ildə 34 SPAC vasitəsilə 10.1 milyard dollar;
2018-ci ildə 46 SPAC vasitəsilə 10.7 milyard dollar;
2019-cu ildə 59 SPAC vasitəsilə 13.6 milyard dollar;
2020-ci ildə 248 SPAC vasitəsilə rekord həcmdə - 83.3 milyard dollar vəsait cəlb olunub. Təkcə ABŞ-da bu ilin ilk rübündə SPAC kombinasiyaları vasitəsilə alqı-satqıların maliyyə həcmi 172 milyard dollar təşkil edib ki bu da ümumi MA sövdələşmələrinin dörddə bir hissəsindən çoxdur.
Cari ilin ən böyük Birləşmə və Satınalma sövdələşmələrinə General Electric-in öz təyyarə lizinqi biznesini əzəli rəqibi AerCap-a 30 milyard dollara satması, dəmiryol şirkəti Canadian Pacific-in ABŞ-ın Kansas City Southern dəmiryol şəbəkəsini 29 milyard dollara əldə etməsi, Teslanın rəqibi Lucid Motorsun veteran maliyyə sövdəçisi Maykl Kleynin qurduğu SPAC-la 24 milyard dollar məbləğində birləşməsi, onlayn broker eToro-nun təcrübəli bankir Betsi Kohenin təsis etdiyi SPAC-la 10 milyard dollarlıq sövdələşməsi daxildir.
Xatırladaq ki, Marja qeyd edilən sövdələşmələrin hər biri haqqında mart ayında ətraflı xəbərlər təqdim etmişdi. Bütün dünyada özəl investisiyalarla bağlı sövdələşmələr ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 116 faiz artıb.