Mikroskopik soya kist nematodu kiçik ölçüsünə baxmayaraq, çox böyük zərər verir. (Bu zərərverici soya paxlasının köklərinə yapışır, onların qida maddələri ilə qidalanır və fermerlərə hər il milyardlarla dollarlıq məhsul itkisinə səbəb olur. Təəssüf ki, bu nematodla mübarizənin hazırkı üsulları uğursuz olur, çünki zərərverici ənənəvi mübarizə üsullarına davamlı olur. Lakin yeni araşdırmalar indi ümidlər bəxş edir.
Fins.az xəbər verir ki, BASF Agricultural Solutions və Donald Danforth Bitki Elm Mərkəzinin Qabaqcıl Bioimaging Laboratoriyasının birgə alimlər qrupu potensial həll yolu üzərində işləyir: Cry14 kimi tanınan xüsusi zülal. Molecular Plant-Microbe Interactions jurnalında dərc edilən araşdırma, Cry14-ün soya kist nematodu (SCN) ilə mübarizədə necə inqilab edə biləcəyini təfərrüatlandırır.
Aparıcı müəllif R. Howard Berg və onun komandası soya bitkilərini bu xüsusi zülalla genetik mühəndislik etmək üçün bir yol işləyib hazırladı. Zərərvericilərə qarşı mübarizə aparmaq üçün qarğıdalı və pambıq kimi digər bitkilərdə uzun müddət istifadə edilən bu yanaşma indi SCN-nin soya kökləri ilə qidalanmasının qarşısını almaq üçün uğurla tətbiq edilmişdir.
Bu araşdırma, Cry14 zülalının funksiyası və fermerlər üçün mövcud kənd təsərrüfatı məhsullarını yaxşılaşdırmaq potensialı da daxil olmaqla, əsas elmi sualları araşdırır. Tədqiqat göstərir ki, Cry14-ü cari nəzarət variantları ilə birləşdirmək soya köklərində SCN populyasiyalarını azaldır və nəticədə daha yüksək məhsul məhsuldarlığı ilə nəticələnir.
Tədqiqat qrupu Cry14-ün bu müdafiəni necə təmin etdiyini də araşdırdı. Elmi ədəbiyyatda ziddiyyətli məlumatlar SCN qəbulu üçün hansı ölçünün "çox böyük" olduğuna dair suallar doğurdu. Cry14 zülalı əvvəllər təklif olunan ölçü həddini aşır. Bununla belə, müasir elektron mikroskopiya və görüntüləmə avadanlığından istifadə edərək, komanda proteini ifadə edən soya bitkiləri ilə qidalanan nematodların bağırsaqlarında Cry14 zülalının şəkillərini çəkdi. Bu görüntülər Cry14-ün nematodlar tərəfindən tutula biləcəyinə birbaşa sübutdur.
İlk dəfə yüksək rezolyusiyaya malik elektron mikroskopiyadan Cry-induksiya etdiyi zədələnmələri sənədləşdirmək üçün istifadə edilib, bağırsaq hüceyrələrində membran lizisini aşkar edərək hüceyrə ölümünə səbəb olub. Bu kəşf Cry zülallarının gözlənilən fəaliyyət rejimini təsdiqləyir.