2020-ci ildə dünya yeni bir problemlə qarşılaşır - əvvəllər bilinməyən bütün ölkələrin adi həyatında əhəmiyyətli dəyişikliklər edən koronavirus pandemiyası. Beynəlxalq arenada ötən il həm də ABŞ-da rəhbərliyin dəyişməsi, Şinzo Abenin Yaponiyanın Baş naziri postundan getməsi, Donald Trampın "əsrin müqaviləsi", Rusiya ilə Avropa Birliyi arasında münasibətlərin pisləşməsi və Avropada yeni terror hücumları dalğası ilə yadda qalıb. Çox maraqlı və ömürlük yaddaşlarda qalacaq ilə bir daha səyyahət edək:
Hesab edirəm ki, Xalqımız üçün ən vacib və əsirlər boyu yaddaşlarda qalacaq Vətən müharibəsi oldu. Ali Baş Komandan, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan Ordusu Ermənistanın ardıcıl təxribatlarının və yeni işğal planlarının qarşısını almaq, işğal altında olan torpaqlarımızı azad etmək məqsədilə sentyabrın 27-dən etibarən zəfər yürüşünə başladı.
Qırx dörd gün davam edən hərbi əməliyyatlar nəticəsində Azərbaycanın Müzəffər Ordusu Ermənistanın 30 ilə yaxın qurduğu silahlı qüvvələrini darmadağın edib.
Uzun illər ərzində işğal altında qalan Cəbrayıl, Qubadlı, Zəngilan, Füzuli, Ağdam, Kəlbəcər, Xocavənd, Laçın rayonları və Hadrut qəsəbəsini, Qarabağın incisi olan Şuşa şəhərini işğaldan azad olundu.
Beləliklə, Naxçıvan blokadadan azad olundu. Bir daha özümü və bütün Xalqımı təbrik edirəm.
Yer kürəsi xəstələndi
Mart ayında Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı yeni bir növ koronavirus infeksiyasının pandemiya olduğunu elan etdi. Araşdırılmamış bir virusun yayılmasının qarşısını almaq üçün misilsiz tədbirlər görülüb - mart ayından etibarən dünya ölkələri sərhədləri bir-birinin ardınca bağladı, hava və dəniz sərnişin trafikini dayandırdı və ümumi kilidləmə tətbiq etməyə məcbur oldular - mağazalar, barlar, restoranlar, muzeylər, teatrlar və istirahət yerləri bağlanıldı , nəqliyyat işini dayandırın, işçiləri uzaq işlərə köçürün və şəhərlərdə hərəkəti ciddi şəkildə məhdudlaşdırın. Pandemiyanın dağıdıcı dalğası dünya iqtisadiyyatını vurdu - aprel ayında neft qiymətləri sıfırın altına düşdü, qlobal aviasiya sənayesi, turizm və kiçik və orta müəssisələr rekord itkiyə məruz qaldı.
ÜST-nın məlumatına görə, dünyada aşkar olunan koronavirus hadisələrinin sayı 75 milyonu keçib, 1,6 milyondan çox insan ölüb. Hazırda koronavirus üçün 200-dən çox potensial peyvənd hazırlanır, Rusiya, Çin, İngiltərə və Amerika Birləşmiş Ştatlarının dərmanları da daxil olmaqla yeddi namizəd peyvəndi klinik sınaqların üçüncü mərhələsindədir və artıq bir sıra ölkələr də qeydiyyatdan keçiblər. Təəssüf hissi ilə qeyd edirəm ki, bu bəla hələdə davam edir
Fərziyələ əsaslanmayaraq
2020-ci il ABŞ prezident seçkiləri, kampaniya müddətində bir çox rekord qıraraq ya da qıraraq tarixə düşüb. Birincisi, səsvermədə son 120 ildə ən yüksək nəticə oldu, 160 milyondan çox insan (əhalinin demək olar ki, 67% -i) ümumilikdə səs verdi, bunların əhəmiyyətli bir hissəsi məsafədən və ya poçtla səsmə hüququndan istifadə etdi. Bu səsvermə metodunun populyarlığı köhnəlmiş tələblərdən irəli gəlirdi və bir çox əyalət seçki məntəqələrinə şəxsən getmək istəməyənlər üçün səsvermə qaydalarını sadələşdirib.
İkinci ən maraqlı məqam, seçki zamanı hazırkı prezident Trump 74 yaşı, Joe Biden 77 yaşında idi və o, bu ölkənin tarixindəki ən yaşlı prezident olacaq. Bundan əlavə, Kamala Harris özünü ABŞ tarixinə ilk qadın vitse-prezidenti kimi tarixə yazdırdı.
Avropada yeni terror dalğası
Keçən ilin payızında bölgədə dini ekstremizm təhdidinin hələ də yüksək olduğunu göstərən Avropada terror hücumları dalğası yayılmışdı. Fransa ilk dəfə 16 oktyabr tarixində Paris yaxınlığındakı Conflans-Saint-Honorine-də tarix müəllimi Samuel Pati-nin başı kəsilərək hücuma məruz qaldı. Vəhşi qətlin səbəbi, müəllimin söz azadlığı dərslərində göstərdiyi satirik jurnal Charlie Hebdo-dan Məhəmməd peyğəmbərin cizgi filmləri idi. Fransız müəllimi öldürən terrorçunun Fransada qaçqın statusu alan 18 yaşlı Çeçenistan vətəndaşı olduğu ortaya çıxıb. Cinayətkar polis tərəfindən öldürüldü.
İki həftə sonra - 29 oktyabrda Fransada yeni bir hücum baş verdi: bıçaqla silahlanmış bir adam Nitsa şəhərindəki Notre Dame kilsəsində insanlara hücum edərək üç nəfəri öldürdü, mətbuata görə qurbanlardan birinin başı kəsildi. Təcavüzkar İtaliyanın Lampedusa adası vasitəsi ilə oktyabrın əvvəlində Fransaya gələn 21 yaşlı Tunisli idi.
Avstriya da bir terror hücumu ilə qarşılaşdı. 2 noyabr axşamı Vyananın mərkəzində bir sıra atəş hücumları həyata keçirildi. Sinaqoq hücumun hədəflərindən biri oldu. Atışma nəticəsində dörd nəfər ölüb, daha 22 nəfər yaralanıb.
Brexit qapıda ilişdi
31 yanvarda Böyük Britaniya Avropa Birliyindən çıxdı - bu, İngilislərin 51,89 % Brexit-ə səs verdiyi referendumdan üç il yarım sonra baş verdi. Ölkə Avropa Birliyi ilə 47 ildir ittifaqda idi, lakin Avropaya tam inteqrasiya bu müddətdə baş vermədi: İngiltərə öz valyutasını qorudu və Şengen bölgəsinə girmədi.
31 dekabr 2020-ci ilədək AB normalarının İngiltərəyə tətbiq olunmasına davam etdiyi bir keçid dövrü davam edir, Vahid Bazarın üzvü olaraq qalır və Avropa Birliyi ölkələri ilə rüsum və kvota almadan ticarət edir. İngiltərə ilə AB arasındakı münasibətlərdə yeni bir mərhələyə keçidin sərt və qəfil olmaması üçün tərəflərə yeni bir ortaqlığın şərtləri, o cümlədən ticarət müqaviləsi yaradılması barədə razılığa gəlmələri lazımdır.
London və Brüssel hələ də gələcək münasibətlər barədə danışıqlar aparır, lakin bu günə qədər heç bir yerə gətirib çıxarmadılar: balıqçılıq şərtləri və rəqabət qaydaları da daxil olmaqla, ölkə ilə birlik arasında bir sıra ciddi fikir ayrılıqları qalmaqdadır.
İsrail qonşuları ilə barışıq qurur
Yanvar ayında ABŞ uzun müddətdir davam edən Ərəb-İsrail münaqişəsinin həlli üçün "əsrin müqaviləsi" adlandırılan bir plan təqdim etdi. Amerika planı Qüdsü İsrailin vahid və bölünməz paytaxtı kimi tanıyır, İsrailin Qərb Şəriyədəki Fələstin ərazilərini ilhaq etməsi və suverenliyini İordaniya Vadisinə qədər uzatması üçün bir fürsət açır. Fələstin tərəfi, ABŞ-ın düşündüyü kimi, sərhədləri və hava məkanı üzərində nəzarəti olmayan, silahsız bir dövlət yaratmaq hüququ qazanır. ABŞ gələcək Fələstin dövlətinin paytaxtının Qüdsün şərq ətrafındakı Abu Dis kəndində yaradılmasını təklif edir.
Yeni Yaponiya hökuməti
Dünya siyasətindəki əsas sürprizlərdən biri, səhhətindəki problemlər səbəbindən Yaponiyanın Baş naziri Shinzo Abe-dən istefa etməsi idi. Abe Yapon siyasətinin qazisi idi: Nazirlər Kabinetinə, ölkənin müharibədən sonrakı tarixindəki sələflərindən daha çox səkkiz il rəhbərlik etdi.
Yaponiyanın hakim Liberal Demokrat Partiyasının yeni başçısı və baş naziri Yaponiya hökumətinin baş katibi Yoshihide Suga idi. Siyasətçi dərhal Abenin siyasi kursunu "miras alaraq inkişaf etdirmək" istədiyini bildirdi. Nazirlər kabinetində köklü dəyişiklik olmayıb. Xarici işlər naziri Toshimitsu Motegi və İqtisadiyyat, ticarət və sənaye naziri Hiroshi Kajiyama vəzifələrini qorudular. Yaponiya hökumətinin baş nazirinin müavini, maliyyə naziri Taro Aso da əvvəlki vəzifəsində qalıb.
Boliviya və Peru prezidentlərini dəyişdirir
Son bir ildə Latın Amerikasının iki ölkəsi prezidentlərini dəyişdirdi. Biri - plana görə, ikincisi - gözlənilmədən. Boliviyada Sosializm Hərəkat Partiyasından namizəd və keçmiş prezident Evo Morales tərəfdarı Luis Arce iqtidara gəldi. Keçən oktyabr ayında səsvermənin ləğv edilməsindən sonra seçkilərdə qalib gəldi. Arce'nin Morales partiyasına mənsub olmasına baxmayaraq, onun rəhbərliyi əvvəlkindən xeyli fərqlənəcək
Noyabr ayında Peruda siyasi bir "silkələnmə" baş verdi. Ölkənin Konqresi respublikanın prezidenti Martin Vizcarranı “mənəvi cəhətdən qabiliyyətsiz” elan edərək istefaya göndərdi. Wizcarra, 2011-2014-cü illərdə Mogekua bölgəsində qubernator olduğu zaman rüşvət almaqda günahlandırıldı. Onun yerini konqresin spikeri Manuel Merino tutdu, lakin ölkədə dərhal kütləvi etirazlar başlayıb. Etirazlardan birinin dağıdılması nəticəsində iki nəfər ölüb, 94 nəfər yaralanıb. Bir həftədən az müddətdə prezident olan Merino istefa etdi. Konqresmen Francisco Sagasti ölkənin müvəqqəti prezidenti seçildi. 11 aprel prezident seçkilərini hazırlasın.
Fikrimcə, 2021-ci ildə ölkəmiz üçün inkişaf ili olacaq, qeyri-neft sektorunun payı artacaq, əhalimizin social rifahının göstəriciləri dünya çapında ön sıralarda yer alacaq, dünyada isə “vaksin ili”, yeni növ bizneslərin yaranma ili kimi yadda qalacaq.
Müəliff: Vüqar Bağırov (Baş Redaktor)